Kan je lichaam in spaarstand staan?

Bestaat de spaarstand? 

Ja, diëten kan je lichaam in spaarstand brengen. Maar verderop in het blog lees je waarom je je hier niet heel veel zorgen over hoeft te maken en wat je er aan kan doen. 

De spaarstand wordt in de fysiologie ook wel adaptieve thermogenese genoemd. Deze toestand treedt op wanneer je lichaam voor lange tijd een groot energietekort ervaart. Het is letterlijk een overlevingsmechanisme om energie te sparen. Handig voor de oermens, vervelend voor ons. 

Wat gebeurt er met een lichaam in spaarstand? 

Een calorierestrictie is de oorzaak, maar het zijn uiteindelijk enkele hormoonveranderingen die je lichaam in spaarstand brengen. Deze hormonen zorgen ervoor dat je lichaam minder energie verbruikt en je zelfs meer honger krijgt. 

De voornaamste (hormoon)veranderingen bij een calorierestrictie zijn: 

• Lager testosteron. Dus ook mogelijk verlies van spiermassa. 
• Minder schilklierhormoon. En hierdoor lager metabolisme in rust. 
• Minder zin om te bewegen. 
• Minder leptine. Dis is het verzadigingshormoon. 
• Meer ghreline. Dit is het hongerhormoon. En hierdoor krijg je dus meer zin in eten. 

Het is vooral de daling in je schildklierhormoon dat er rechtstreeks voor zorgt dat je lichaam meerdere processen trager laat verlopen. Je produceert bijvoorbeeld minder warmte, je celvernieuwing vertraagt, en je haren groeien niet meer zo snel. Op die manier “spaart” je lichaam energie. 

Kan de spaarstand het afvallen voorkomen? 

Een lichaam in spaarstand verbruikt iets minder dan ervoor, maar effect is niet gigantisch. Je hersenen, hart en longen moet namelijk nog steeds goed blijven werken. Sommige studies tonen een daling aan van 12 kcal per dag per kilogram die je bent afgevallen. Dat is dus geen grote daling, en hierdoor ga je niet plots stoppen met afvallen.

De echte reden waarom je niet afvalt

Afvallen doe je door minder calorieën op te nemen dan je verbruikt. Val je niet af? Dan moet je meer bewegen of minder eten. 

Het beste voorbeeld is Meneer Robinson op een onbewoond eiland. Er is nog nooit iemand aangekomen met een dieet van 2 kokosnoten per dag. En ook de slachtoffers van armoede en hongersnood worden niet dikker. 

Jezelf uithongeren met een extreem calorietekort is niet gezond. Maar deze extreme voorbeeldjes laten wel zien dat een calorietekort altijd zorgt voor gewichtsverlies. 

Weet jij niet hoeveel calorieën jouw lichaam nog nodig heeft om op een gezonde manier af te vallen? Bereken het dan met onze FitChef calculator en meld je aan voor de eetschema’s van FitChef. 

👉 Bereken hier hoeveel calorieën jij mag eten om af te vallen

De echte reden waarom je een plateau bereikt

De voornaamste reden waarom afvallen steeds lastiger wordt als je kilo’s verliest, is dat je lichaam minder kcal verbruikt omdat je minder lichaamsmassa hebt.

Zowel een daling in vetmassa als een daling in spiermassa zorgt ervoor dat je metabolisme daalt. Dat is normaal. Je wordt een “kleiner” mens, en hebt minder eten nodig. Maar dit heeft niets te maken met de spaarstand.

Hoe de spaarstand beperken en een plateau in gewichtsverlies voorkomen?

Het effect van de spaarstand is niet heel groot, en met enkele tips kan je de werking zelfs nog meer beperken. Deze tips zijn bovendien ook ideaal om een algemeen plateau in gewichtsverlies te voorkomen. 

• Doe krachttraining: Krachttraining zorgt voor energieverbruik op zich en een behoud van je spiermassa op lange termijn. Je spiermassa is de belangrijkste factor op je metabolisme. 
• Hoge eiwitinname: Voldoende eiwitten eten zorgt voor het behoud van spiermassa, minder honger, en een relatief hoge thermogenesis. Dit laatste is het energieverbruik dat nodig is voor het verteren van voedingsstoffen. Het verteren van eiwitten kost meer energie, dan het verteren van snelle suikers. 
• Val traag af: Als je traag afvalt, ervaart het lichaam dit niet als een doodsbedreiging en is er minder reden om je metabolisme te vertragen. 
• Doe calorie cycling: Door af en toe een dag of een bepaalde periode terug even wat meer te eten, geef je je lichaam het signaal dat er geen hongersnood is. Het is ook een boost voor je anabole hormonen zoals testosteron.