Plotselinge gewichtstoename: waar komt het door?

Plotselinge gewichtstoename

Om je gerust te stellen: een plotselinge gewichtstoename betekent zelden dat je er opeens een kilo vet bij hebt. Ga maar na: als de weegschaal 500 gram extra aangeeft, zou je genoeg calorieën moeten hebben gegeten om een halve kilo vet op te slaan. Dat zijn zo’n 3500 kcal…

De meeste mensen eten niet per ongeluk drieduizend calorieën extra op een dag. Dus geen zorgen, waarschijnlijk is die gewichtstoename onschuldiger! Kan één van de volgende punten de oorzaak zijn?

1. Je houdt water vast

Water is stiekem behoorlijk zwaar. Een beetje extra water vasthouden leidt zodoende al snel tot een paar extra onsjes…

Bovendien is het heel makkelijk om water vast te houden. Je lichaam schakelt bijvoorbeeld naar de zuinige modus als je een paar dagen wat minder drinkt. Ook als je gestrest bent of weinig geslapen hebt zul je vaak meer vocht vasthouden. En dat is allemaal zichtbaar op de weegschaal.

Oplossing: vermoed je dat dit de reden zou kunnen zijn voor je plotselinge gewichtstoename? Zorg dan dat je een paar dagen voldoende drinkt – streef naar ongeveer twee liter water per dag. En natuurlijk is het zoals altijd belangrijk om voldoende te ontspannen. Dat zou al snel resultaten op moeten leveren!

2. Je hebt veel zout gegeten

Heb je wel genoeg gedronken? Dan is het nog steeds mogelijk dat je lichaam extra vocht aan het vasthouden is. Een veelvoorkomende reden is dat je de vorige dag een ongebruikelijk zoute maaltijd hebt gegeten.

Zout neemt vocht op – niet voor niets krijg je dorst na een portie chips of frietjes. Als zich meer zout dan normaal in je lichaam bevindt, wordt er dus ook meer water dan normaal opgeslagen. Met, wederom, gevolgen voor je gewicht.

Dus ben je uit eten geweest of heb je een kant-en-klare maaltijd op tafel gezet? Dat zijn vaak maaltijden waar extra zout inzit. Heb je veel kaas, gezouten nootjes of chips gegeten? Of heb je gewoon royaal de bouillon, sojasaus of zoutpot gebruikt bij het koken? Dat kan allemaal bijgedragen hebben aan plotselinge gewichtstoename.

Oplossing: let een paar dagen goed op je zoutconsumptie! Niet alleen laat je lichaam dat overtollige vocht dan weer los, het is ook nog eens gezonder om niet te veel zout te eten.

3. Je slaat glycogeen op

Een laatste oorzaak voor vocht vasthouden: glycogeen. Een stofje waar je misschien nog nooit van gehoord hebt, maar in deze context is het erg belangrijk!

Glycogeen is een vorm van suiker. Je lichaam slaat koolhydraten in deze vorm op in je spieren, zodat je altijd een goed voorraadje snelle energie bij de hand hebt. Dat is bijvoorbeeld handig als je een explosieve krachtsinspanning moet leveren.

Maar die suikers kunnen niet los opgeslagen worden: je hebt daar extra vocht voor nodig. Per gram glycogeen houdt je lichaam dus ook drie tot vier gram water vast!

Dat verklaart de snelle gewichtsafname die mensen in de eerste dagen zien bij een koolhydraatarm dieet. Het heeft weinig te maken met vetverlies: je raakt gewoon kilo’s aan water in je spieren kwijt… Omgekeerd geldt hetzelfde: als je eens meer koolhydraten eet dan je gewend bent, kan er redelijk wat extra glycogeen en vocht bijkomen.

Oplossing: eet de komende dagen gewoon je normale hoeveelheid koolhydraten. Je gewicht normaliseert zich binnen een paar dagen weer.

4. Je hebt meer gegeten dan normaal

Heb je de vorige dag een extra ruime maaltijd naar binnen gewerkt? Een ongewoon grote snack gegeten in de avond? Dan kan het goed zijn dat je de volgende ochtend wat meer weegt!

Dat is niet omdat die extra calorieën als vet opgeslagen zijn – zo snel gaat dat niet. In plaats daarvan kan het simpelweg komen doordat het gewicht van die grote maaltijd nog in je maag en darmen ligt.

En dat hoeft niet eens te betekenen dat je ongezond of calorierijk gegeten hebt. Een kilo groente levert relatief weinig calorieën, maar maakt je nog steeds een kilo zwaarder!

Oplossing: je hoeft helemaal niets te doen! Die maaltijd wordt vanzelf verteerd en verlaat na ongeveer een etmaal je spijsvertering weer. Dan ben je dat extra gewicht direct weer kwijt – als je niet wéér extra veel eet, natuurlijk.

5. Je hebt last van constipatie

Ook als je niet meer gegeten hebt dan normaal, kan je darminhoud voor plotselinge gewichtstoename zorgen. Bijvoorbeeld omdat je last hebt van obstipatie. In dat geval blijft er meer ontlasting in je darmen vastzitten, wat vanzelfsprekend ook het nodige gewicht met zich meebrengt.

Constipatie kan vervelend zijn, zeker als het langer duurt en je er regelmatig last van hebt. Als je last krijgt van buikpijn of andere klachten, is het dus zeker verstandig om er iets aan te doen. Het voordeel is dat het voor je vetopslag weinig gevolgen heeft.

Oplossing: zorg dat je genoeg vezels eet, met name uit groente en fruit. Drink ook genoeg water en beweeg regelmatig. De constipatie en bijbehorende klachten zullen dan snel verminderen.

6. Je bent ongesteld

Als je niet ongesteld wordt, kun je dit punt natuurlijk overslaan. Voor vrouwen kan de menstruatiecyclus echter flinke schommelingen in het gewicht veroorzaken. Sommige mensen worden zwaarder rond hun ongesteldheid, anderen juist rond hun ovulatie.

Het beste kun je je gewicht een paar maanden goed vasthouden, zodat je een beeld krijgt hoe je gewicht door je cyclus heen ontwikkelt. Je hoeft je dan minder zorgen te maken als de weegschaal inderdaad omhoog springt rond bepaalde dagen.

Oplossing: meten is weten! Je kunt dit type gewichtstoename niet echt voorkomen, maar als je weet waar je aan toe bent, hoef je je in elk geval niet af te vragen waar die extra grammen vandaan komen.

7. Je bent zwanger

Wederom: dit punt is alleen relevant voor wie een baarmoeder heeft. In sommige gevallen kan spontane gewichtstoename een symptoom zijn van een onopgemerkte zwangerschap. Als je geen enkele andere oorzaak kunt bedenken, kan het dus verstandig zijn om dit even te checken.

Natuurlijk is dit niet altijd een mogelijkheid. Als je recentelijk bijvoorbeeld niet seksueel actief geweest bent, mag je dit punt rustig vergeten. En als je regelmatig en met de gebruikelijke hevigheid ongesteld bent geweest in de afgelopen weken, is er waarschijnlijk ook niets aan de hand. Maar ben je altijd wat onvoorspelbaar ongesteld en kan er een risico zijn? Dan kan een zwangerschapstest mogelijk geen kwaad.

Oplossing: zwangerschap is eenvoudig uit te sluiten of te bevestigen met een test.

8. Je weegt jezelf verkeerd

De laatste mogelijkheid is dat er helemaal niets aan de hand is met je gewicht! Huh, zeg je nu misschien, maar die weegschaal slaat toch echt hoger uit? Dat klopt – maar de weegschaal heeft niet altijd gelijk.

Een belangrijke valkuil is dat mensen zichzelf op verschillende momenten op de dag wegen. ’s Ochtends ben je vaak lichter dan ’s middags, simpelweg omdat je nog minder gegeten en gedronken hebt. Dus als je je een keer ’s middags weegt, kun je erop rekenen dat je spontaan aangekomen lijkt te zijn.

Je kunt dus het beste altijd op hetzelfde moment wegen. De beste optie is om dat ’s ochtends vóór het ontbijt te doen, liefst nadat je naar de wc bent geweest. Dan is je beeld van je gewicht zo neutraal mogelijk.

Oplossing: weeg jezelf regelmatiger.

Aankomen zonder reden

Alle bovenstaande oorzaken zouden met een week wel uit te sluiten moeten zijn. Blijft het extra gewicht hangen, of word je zelfs alleen nog maar zwaarder? Dan is er mogelijk iets anders aan de hand, bijvoorbeeld dat je onbewust meer bent gaan eten.

Ook is het mogelijk dat je aankomt als je meer bent gaan sporten. Je lichaam bouwt dan meer spierweefsel op, dat zwaarder is dan vet. Over dit soort toename hoef je je geen zorgen te maken, want spieren zorgen er juist voor dat je sneller afvalt en slanker wordt!

Kortom: plotselinge gewichtstoename kan een veelvoud aan redenen hebben. In veel gevallen is er niets aan de hand, maar voor je geruststelling kan het wel fijn zijn om uit te zoeken wat er gebeurd is! Zo kun je met goed vertrouwen weer door naar je volgende weegmoment ?