Wat zijn de oorzaken van een eiwittekort?

De grootste oorzaak van een eiwittekort is een algemeen tekort aan kwalitatieve voeding. Vooral in ontwikkelingslanden waar mensen honger leiden en te weinig calorieën kunnen innemen komt een eiwittekort vaker voor.

In het Westen is meestal een overvloed aan eten het probleem. Maar toch zijn er enkele risicogroepen waarbij een eiwittekort zich kan voordoen:

Ouderen: Ouderen hebben vaak minder eetlust waardoor ze niet meer aan hun dagelijkse behoefte komen. Daarom is het belangrijk dat ze genoeg eten en dat wat ze eten eiwitrijk is.
Mensen op dieet: Als je langdurig op dieet bent en jezelf te weinig calorieën toestaat kan je onbewust te weinig eiwitten opnemen. Dit risico is het hoogst als je een eiwitarm dieet toepast, denk maar aan een soepdieet of bij het enkel drinken van vruchtensapjes.
Vegetariërs en veganisten: Een vegetarisch of veganistisch dieet kan heel eiwitrijk zijn. Er zijn bijvoorbeeld tal van voorbeelden van heel gespierde vegans. Er is namelijk een ruime keuze aan plantaardige eiwitbronnen zoals tofu, peulvruchten en noten. Maar als je vlees en zuivel zomaar schrapt, en je gaat niet op zoek naar andere eiwitbronnen kan je in de gevarenzone terechtkomen.

9 eiwittekort symptomen

Omdat eiwitten voor zoveel lichaamsprocessen noodzakelijk zijn, zullen de symptomen van een eiwittekort snel optreden. De ernst is afhankelijk van hoe groot het tekort is en hoe lang dit aanhoudt.

1. Spierafbraak

Een van de eerste symptomen is spierafbraak. Als je niet genoeg eiwitten inneemt zal je lichaam spiermassa opofferen en de prioriteit geven aan de aanmaak van enzymen en hormonen. Het is een geniaal overlevingsmechanisme waardoor je toch nog zo goed mogelijk zal functioneren.

Niet alleen bij zwakke oudere mensen kan dit optreden. Zelfs bij atleten treedt er soms spierafbraak op. Dit doet zich vooral voor bij intense en langdurige inspanningen waarbij het lichaam niet beschikt over voldoende vetten of koolhydraten. De verbranding van eiwitten is te herkennen aan de typische geur van ammoniak, zowel bij het uitademen als in de vorm van zweet.

2. Afvallen of aankomen

Je spieren bepalen het grootste deel van je lichaamsgewicht. In totaal bestaat je lichaam uit ongeveer een vijfde uit eiwitten. Wie spierweefsel verliest door een eiwittekort zal daarom waarschijnlijk afvallen. Op lange termijn zorgt een tekort aan eiwitten voor minder eetlust, waardoor je nog meer afvalt.

Het kan echter ook zijn dat iemand wel veel suikers en vetten eet en dus toch op gewicht blijft of zelfs aankomt. In de beginfase zal de eetlust juist toenemen. Het is een noodsignaal van je lichaam om meer eiwitten te eten. Maar als je hierdoor naar suikers en vetten grijpt, dan los je het probleem niet op.

Zo is er de hypothese onder de naam “de eiwithefboomtheorie” dat een eiwitarm dieet makkelijker tot gewichtstoename en obesitas zal leiden.

3. Vermoeidheid en slaapstoornissen

Als je je lichaam niet geeft waar het nood aan heeft zal je in je reserves moeten tasten. Hierdoor zal je lichaam sneller vermoeid zijn. Enerzijds lever je niet de voedingsstoffen die nodig zijn om optimaal te functioneren. En anderzijds moet je lichaam via allerlei minder energie-efficiënte manieren de lichaamsprocessen in stand houden. Als je daardoor ook slechter slaapt zal je energie helemaal ver te zoeken zijn.

4. Huid-, haar en nagelproblemen

Een gezonde huid en haardos is altijd een spiegel van onze innerlijke gezondheid. Zo kan een droge huid bijvoorbeeld wijzen op een tekort aan gezonde vetten. Onze huid, haren en nagels bestaan ook uit eiwitten. Als je niet voldoende eiwitten inneemt zullen deze er minder gezond uitzien.

De symptomen van een eiwittekort zijn een schilferige huid met rode plekken en pigmentverkleuring. Het haar wordt dof en dun. De haarkleur verandert en er kan haarverlies optreden.

5. Verminderde weerstand

Een eiwittekort ontstaat meestal door een tekort aan voeding. Wanneer je te weinig eet zal je vaak ook te weinig vitaminen en mineralen binnenkrijgen.

Het immuunsysteem zelf is ook opgebouwd uit allerlei stoffen zoals enzymen en witte bloedcellen die indringers moeten herkennen en uitschakelen. Maar wanneer deze bouwstenen voor het immuunsysteem ontbreken zal de verdedigingsmuur stilaan afbrokkelen.

6. Oedeem

Oedeem is de ophoping van vocht in weefsels. Dit is vaak te zien in de benen, enkels, de longen en de buik. Oedeem dat gekenmerkt is door een gezwollen huid en buik is een klassiek symptoom van kwashiorkor. Het zou te maken hebben met lage serum-albuninewaarden. Deze aandoening kennen we van de typische beelden die je ziet van verhongerde kinderen in Afrika met opgezette buiken.

7. Trage groei bij kinderen

Eiwitten zijn essentieel voor de opbouw van spieren en botten en voor de algemene groei van het lichaam. Verschillende studies hebben het verband aangetoond tussen een lage eiwitinname en trage groei. Trage groei is zelfs het meest voorkomende kenmerk van ondervoeding bij kinderen. Van trage groei hebben we in Nederland gelukkig weinig last, wij behoren gemiddeld tot de langste mensen ter wereld.

8. Vette lever

Vette lever doet zich vooral voor bij mensen met obesitas of mensen met een alcoholprobleem. Maar het kan zich ook voordoen als gevolg van een eiwittekort. De lever heeft enorm veel belangrijke functies in het lichaam. Met een slecht werkende lever kan je niet meer optimaal functioneren. Uiteindelijk kan dit leiden tot levercirrose of leverfalen.

9. Meer kans op botbreuken

Niet alleen je spieren, huid en haar hebben eiwitten nodig, ook je botten. Spierafbraak zal echter veel sneller zichtbaar zijn. Je botten zullen langzaam maar zeker ook verzwakken, maar dat zie je natuurlijk niet. Op lange termijn zal je echter meer kans op botbreuken hebben.

Hoe kun je een eiwittekort oplossen?

De oplossing voor al deze ernstige en minder ernstige gevolgen van een eiwittekort is in het westen gelukkig vrij eenvoudig: meer eten met een focus op eiwitten.

In de eerste plaats moet je gewoon meer eten, en als je je niet aan een bepaald dieet houdt zal je waarschijnlijk al voldoende eiwitten innemen. Maar als je een eiwittekort hebt opgebouwd kan je best wel focussen op eiwitrijke producten zoals vlees, vis, zuivel, eieren, tofu, peulvruchten en noten.

Als je wil weten hoeveel eiwitten je precies nodig hebt, gebruik dan de FitChef calculator. Hiermee bereken je in 1 minuut hoeveel calorieën en macronutriënten jij nodig hebt afhankelijk van jouw persoonlijke profiel, levensstijl en doelstellingen.

👉 Bereken behoefte via onze calculator