Spiergeheugen: wat is dat en hoe werkt het?

Wat is spiergeheugen?

Spiergeheugen is het fenomeen waarbij iemand die vroeger gedurende een lagere periode heeft getraind en daarna een (lange) pauze heeft genomen, sneller spieren opbouwt dan iemand die nog nooit heeft gesport. 

Hebben spieren geheugen?

Het lichaam heeft alleszins een mechanisme ingebouwd met een soort geheugenfunctie wat betreft spieropbouw. Aangezien dit mechanisme deels in de hersenen zit en deels in de spieren zelf, kan je zeker stellen dat spieren een geheugen hebben. Wat zijn de verschillende mechanismen hierachter?

De hersenen

Een eerste geheugenfunctie zit niet in de spieren, maar in de hersenen. Net als bij het leren fietsen heb je ook bij krachttraining een motorisch geheugen waardoor je bepaalde bewegingen nooit verleert. Dankzij dit motorische geheugen pik je je squat techniek snel weer op waardoor je onrechtstreeks ook weer sneller spieren opbouwt.

Dit motorisch geheugen zit zowel in de hersenen als in de spieren. Door krachttraining te doen leg je namelijk nieuwe zenuwbanen aan in de spieren. Dit proces treedt vooral op bij maximale krachttraining. Dit type training stelt je in staat om meer motorische eenheden te recruteren en het afvuren ervan beter op elkaar af te stemmen.

Hierdoor kan je meer kracht leveren, met eenzelfde hoeveelheid spiermassa. Ook als je een tijdje een trainingspauze inlast blijft een deel van deze snelwegen liggen, waardoor je later je spierkracht en -massa weer snel terugwint.

Metabolisch

Is je trainingsstijl eerder gericht op krachtuithouding, dan maak je vooral extra mitochondria, bloedvaten en enzymen aan. Hoewel deze ook niet meteen verdwijnen als je even stopt met trainen, is het effect van kortere duur. Dus deze aanpassingen maken niet echt deel uit van je spiergeheugen.

Celkernen

Je spiercellen zijn de enige soort cellen in je lichaam met meerdere kernen. De celkernen in je spiercellen zijn het eerste communicatiemiddel om de eiwitsynthese te starten. Wanneer je begint met krachttraining wordt er vanuit die spiercel het signaal gegeven om meer eiwitten aan te maken.

Maar zodra je eiwitsynthese zo’n 17% hoger is dan je startniveau, is de maximumcapaciteit van de celkern bereikt. Om nog meer spiermassa te kunnen aanmaken zullen de satelliet cellen extra celkernen aanmaken.

Het goede nieuws is dat wanneer je na enige tijd stopt met je training en je spiermassa tot 50% afneemt, het aantal celkernen op hetzelfde nieuwe niveau blijft. Deze blijvende verhoging van het aantal celkernen wordt gezien als het belangrijkste mechanisme van het spiergeheugen.

Je DNA

Je DNA is een soort software en bouwplan van je lichaam. Daarin staat beschreven hoe je haren moeten groeien, hoe je wonden herstellen, hoe groot je voeten zijn en hoeveel spiermassa je lichaam moet aanmaken. Je potentieel en dus ook je talent is in deze code genetisch vastgelegd, maar hoe je je potentieel benut wordt bepaald door je levensstijl. 

Door lange tijd krachttraining te doen wordt de expressie van je genetische code als het ware aangepast. Hierdoor start je de volgende keer met een bouwplan van een racewagen in plaats van een gezinswagen. 

Ervaring en kennis

Als je vroeger meerder jaren krachttraining hebt gedaan, dan heb je gewoon ook meer ervaring en kennis dan iemand die net start. Naast de algemene kennis over training, voeding en recuperatie weet je ook op welk type training jouw lichaam het beste reageert. Dit behoort niet echt tot het spiergeheugen, maar het helpt je wel sneller vooruit. 

Spiergeheugen voor hoe lang?

Hoe lang mag je een pauze nemen terwijl dit geheugen blijft aanhouden? Dat is lastig te zeggen. Er zijn verschillende onderzoeken geweest en het lijkt er op dat de celkernen minstens 5 tot 10 jaar in je spiercellen blijven zitten. Onderzoek bij muizen geeft zelfs aan dat dit effect wel 15 jaar kan aanhouden.

Hoe snel krijg je je spiermassa terug? 

De belangrijkste vraag is misschien wel hoe snel je je spiermassa terug kan krijgen als je weer begint met trainen? Ook hier is moeilijk een eenduidig antwoord op te geven. Er zijn namelijk te veel factoren die dit beïnvloeden. De snelheid van je spieropbouw na een lange rust is vooral afhankelijk van: 

• Hoe lang en intens je voorheen hebt getraind. 
• Op welke leeftijd je voorheen hebt getraind. 
• Hoe lang je pauze hebt genomen. 
• Wat je tijdens je pauze al dan niet nog hebt gedaan.

Twee voorbeelden: 

Een topsporter van 32 jaar die al heel zijn leven powerlifting doet, maar omwille van een blessure 6 maanden niet heeft kunnen trainen zal relatief snel weer op niveau komen. Zeker wanneer deze persoon tijdens deze off-periode gezond eet, slaapt en revalidatie-oefeningen doet. 

Een ander voorbeeld is een doorsnee amateur sporter die pas op zijn 38 jaar begonnen is met trainen en dit 2 jaar aardig heeft volgehouden, maar dan weer de motivatie verliest. Ter compensatie begint hij weer te drinken en te feesten en komt hij veel aan in buikvet. Indien deze persoon na 6 jaar zijn goede voornemens weer wil waarmaken zal het effect van het spiergeheugen helaas erg klein zijn.

Tot slot

We hopen dat we je na het lezen van dit artikel wat gerust hebben gesteld. Indien je al geruime tijd traint dan zal je na een eventuele pauze relatief snel weer op je oude niveau kunnen komen. Alle inspanning uit het verleden is dus absoluut niet voor niks geweest!