Hoe gezond is plantaardige zuivel?

Waarom zuivelvervangers?

Er kunnen veel redenen zijn waarom je op zoek bent naar plantaardige zuivel. 

• Veel mensen kunnen normale zuivel niet goed verdragen. Dat kan te maken hebben met de aanwezige lactose, waar je intolerant of zelfs allergisch voor kan zijn. Of de van nature aanwezige hormonen en eiwitten hebben een negatieve invloed op je huid, waardoor je last krijgt van acné. 
• Vegetariërs of vegans vervangen zuivel vaak om ethische redenen. Zuivel is namelijk afkomstig van zoogdieren en deze leiden (of lijden) niet altijd het mooiste leven. 

Is plantaardige zuivel gezond?

Plantaardige zuivel kan je niet zomaar als gezond of ongezond bestempelen. 

• Ten eerste zijn er heel veel verschillende categorieën zuivelproducten, zoals melk, kaas en yoghurt. Deze hebben allemaal hun eigen voor- en nadelen. 
• Binnen elke categorie bestaan er verschillende soorten zuivelvervangers. Zo heb je plantaardige melk op basis van rijst, haver, soja, enzovoort. 
• Tot slot kan je de gezondheid van de zuivelvervangers op zich bekijken of vergelijken met het “echte” alternatief. 

Dit laatste betekent dat je plantaardige melk vergelijkt met koemelk en plantaardige yoghurt met “normale” yoghurt. 

Zuivel afkomstig van zoogdieren heeft een aantal gezondheidsvoordelen zoals het aanleveren van eiwitten, calcium, vitamine B12 en in het geval van yoghurt, ook probiotica. 

Het nadeel van zuivel is echter de aanwezigheid van hormonen van het zoogdier en ook van lactose; de eiwitten waarvan de gezondheidseffecten niet eenduidig zijn. 

Om een goed antwoord te geven op dit gezondheidsvraagstuk bekijken we een aantal aparte “zuivel”categorieën. 

Plantaardige kaas

Normale kaas wordt gemaakt uit melk en bevat melkeiwitten, melkvet, melkzuurbacterieën en zout. Alleen kaas op basis van rauwe melk bevat probiotica. Bij fabriekskazen op basis van gepasteuriseerde melk zijn alle bacteriën gedood. 
 
Plantaardige kaas wordt voornamelijk op twee manieren geproduceerd. 

• In het ene geval is het een mix van kokosolie, aardappelzetmeel, rijst en noten. Dit type kaas is niet gefermenteerd en bevat dus geen probiotica en vaak helemaal geen eiwitten. 
• Het tweede type kaas ontstaat wel net als gewone kaas door het fermenteren van plantaardige melk. Vaak zijn cashewnoten of lupinen de basis en het eindproduct bevat wel eiwitten, meestal zo’n 9%. 

Plantaardige Parmezaanse kaas van edelgist kan je heel eenvoudig zelf maken. Edelgist is een soort inactieve gist en is een natuurlijke bron van vitamine B12. 
 
Plantaardige kaas kan dus wel gezond zijn, maar is niet echt te vergelijken met echte kaas.

• Het eiwitgehalte is lager en er zit minder calcium in, maar kokosvet bestaat wel uit gezonde korte keten verzadigde vetten.
• Noten bevatten veel gezonde, onverzadigde vetten.
• Lupinen zijn peulvruchten en rijk aan talrijke voedingsstoffen zoals B-vitamines en mineralen, zoals ijzer, calcium en zink. 

Plantaardige yoghurt

Plantaardige yoghurt wordt net als “normale” yoghurt gefermenteerd, maar dan wel op basis van plantaardige melk. Meestal wordt sojamelk gebruikt, maar ook kokos is erg populair. 

Deze plantaardige zuivel bevat dus ook probiotica en heeft min of meer dezelfde gezondheidsvoordelen op je darmflora. Sojayoghurt is ook rijk aan eiwitten en afhankelijk van welke soorten en merken je vergelijkt kan het eiwitgehalte lager of hoger zijn dan bij normale yoghurt. 

Sojabonen zijn over het algemeen erg gezond. Ze bevatten vitamine B1, vitamine B6, ijzer, magnesium, kalium en fosfor. Maar ook anti-oxidanten die het effect van vrije radicalen in je lichaam neutraliseren. 

Plantaardige melk

Tot slot is er nog plantaardige melk ter vervanging van (koe)melk. Er zijn erg veel soorten plantaardige melk op de markt. Dus de voor- en nadelen zijn niet zomaar eenduidig. 

Over het algemeen bevatten plantaardige alternatieven voor melk ook wel wat eiwitten en een aantal vetten. Het gehalte aan calcium is meestal ook gelijk, omdat het wordt toegevoegd door de fabrikant.

Een voordeel van plantaardige melk is dat het geen lactose bevat en dat het door de afwezigheid van natuurlijke hormonen en dierlijke eiwitten vaak minder last geeft aan de darmen en geen negatief effect heeft op de huid. 

Een aantal voorbeelden van plantaardige melk is: 

• Sojamelk: Peulvruchten hebben veel gezondheidsvoordelen, maar bevatten ook aan aantal antinutriënten zoals saponines. 
• Amandelmelk: Noten bevatten veel gezonde, onverzadigde vetten. 
• Cashewmelk: Idem. 
• Havermelk: Lager in vetten, maar haver bevat een eiwit gelijkaardig aan gluten. 
• Rijstmelk: Lager in vetten, hierdoor een vrij flauwe smaak. 
• Kokosmelk: Rijke smaak, bevat verzadigde vetten die in beperkte mate gezond zijn.